Vraag je je af of een ervaringsdeskundige opleiding bij jou past, omdat je je eigen herstelervaring graag wilt inzetten voor anderen? In dit artikel lees je wat de rol precies inhoudt, welke routes je kunt volgen en hoe je je ervaring vertaalt naar professionele ervaringskennis. Ik neem je mee langs MBO, associate degree en verdiepende trajecten, laat zien wat werkgevers vragen en deel praktische tips uit de praktijk om je kansen op instroom, groei en registratie te vergroten.
Wat is ervaringsdeskundigheid?
Ervaringsdeskundigheid is het vermogen om je eigen ontwrichting en herstel te doorgronden, te verwoorden en methodisch in te zetten ten gunste van het herstel van anderen. Je gaat verder dan persoonlijke ervaringen delen. Je reflecteert, verbindt jouw inzichten met die van anderen en koppelt deze aan theorie en methodiek. Zo ontstaat collectieve ervaringskennis die richting geeft aan herstelondersteunende zorg en beleid.
Voor wie is de opleiding geschikt?
De opleiding past bij mensen die zelf ontwrichting meemaakten en voldoende afstand en stabiliteit hebben om daar professioneel op te reflecteren. Je voelt motivatie om hoop te bieden, kunt je eigen verhaal in dienst van de ander zetten en staat open voor feedback. Tijdens studiekeuzechecks wordt vaak gekeken naar motivatie, draagkracht, zelfzorg en realistische verwachtingen. Twijfel je nog? Verken je opties via een studiekeuzehulp zoals Welke opleiding past bij mij.
Welke beroepsrollen kun je vervullen?
In de praktijk zie ik ervaringsdeskundigen werken in diverse rollen. Als ondersteuner help je individuen en groepen bij herstel, eigen regie en preventie van terugval. Als facilitator richt je veilige ruimtes in voor herstelwerkgroepen en zelfhulpgroepen. Als activist en kwartiermaker draag je bij aan stigmareductie, vraagsturing en reële beeldvorming in organisaties en samenleving.
Daarnaast zijn er rollen als docent, coach of supervisor waarin je collega’s en studenten scholen met ervaringskennis. Ervaringsdeskundigen publiceren en onderzoeken steeds vaker vanuit cliëntperspectief. En in leidinggevende of adviesfuncties neem je het perspectief van ervaringskennis mee in visie, beleid en teamontwikkeling.
Opleidingsroutes en niveaus
MBO en praktijkgerichte trajecten
Voor wie een beroepsgerichte instroom zoekt, bestaan MBO niveau 3 en 4 routes in maatschappelijke zorg met uitstroomprofielen voor ervaringsdeskundigheid. Bekend is het eenjarige traject bij Howie the Harp in coproductie met ROC Zadkine voor wie al een MBO 4 zorg en welzijn diploma heeft. Er zijn ook tweejarige BBL varianten waarin je combineert leren en werken bij bijvoorbeeld maatschappelijke opvang of verslavingszorg.
Associate degree op niveau 5
De associate degree Ervaringsdeskundigheid in Zorg en Welzijn is een tweejarige deeltijd of duale route bij onder meer Hanzehogeschool, Fontys, Hogeschool van Amsterdam en Saxion. Je verbindt theorie aan praktijk in een leerwerkomgeving en bouwt aan professionele identiteit, methodiek en onderzoekend vermogen. Veel opleidingen vragen dat je wekelijks in de praktijk meedraait zodat leren en werken elkaar versterken.
Bachelor en master met specialisatie
Binnen Social Work, Verpleegkunde of SPH kun je kiezen voor een specialisatie of certificaat ervaringsdeskundigheid. Sommige hogescholen bieden nascholing met NLQF 6 certificering en er zijn masters die verdieping geven in leiderschap, beleid en onderzoek vanuit ervaringskennis. Oriënteer je breder binnen het hoger onderwijs via deze overzichtspagina over de HBO opleiding.
Toelating, leerwerkomgeving en studieopbouw
Voor associate degree trajecten ben je doorgaans toelaatbaar met HAVO, VWO of MBO 4. Voldoe je niet aan de vooropleidingseisen, dan is een 21 plus toelatingsassessment vaak mogelijk. Kenmerkend is de leerwerkomgeving waarin je minimaal een flink aantal uren per week als ervaringsdeskundige in opleiding werkt. De organisatie biedt begeleiding, toegang tot cliëntencontext en ruimte voor beroepsproducten.
De opbouw omvat meestal vier modules over twee studiejaren. In jaar een ligt de focus op basis van ervaringsdeskundigheid, identiteit, herstelondersteunend werken en groepsdynamiek. In jaar twee verdiep je je in inclusie, stigma, ethiek, systemisch kijken en professionele communicatie. Vaardigheden als coachen, photovoice en verandermanagement komen terug in vaardigheidslessen. Je sluit af met een innovatie in de praktijk en een eindopdracht binnen je leerwerkomgeving.
Registratie en professionalisering
Voor registratie bij Registerplein geldt momenteel een tijdelijke regeling die is verlengd tot en met 31 december 2025. Je kunt in aanmerking komen met erkende certificaten of via werkervaring en scholing. Belangrijke criteria zijn aantoonbare uren praktijkervaring, een passend opleidingsniveau en een recente VOG. Deze route is mogelijk gemaakt omdat nog niet alle opleidingen door auditoren beoordeeld zijn.
Registratie stimuleert permanente ontwikkeling via intervisie, bijscholing en reflectie. Veel werkgevers waarderen registratie omdat het laat zien dat je methodisch en ethisch onderbouwd werkt.
Waar kun je werken en wat verdien je?
Ervaringsdeskundigen werken breed in zorg en welzijn. Denk aan ambulante en klinische GGZ, forensische zorg, verslavingszorg, jeugdzorg, maatschappelijke opvang en onderwijs. Ook gemeenten, wijkteams en re integratiecentra vragen om ervaringskennis bij herstel, participatie en beleid. Het salaris verschilt per sector en cao en groeit mee met functie, takenpakket en verantwoordelijkheden. Vergelijk actuele vacatures om een realistisch beeld te krijgen van schalen en doorgroei.
Ervaringswerker of ervaringsdeskundige
Een ervaringswerker gebruikt eigen ervaring vaak in praktische ondersteuning. Een ervaringsdeskundige voegt daar opleiding, methodiek, ethiek en onderzoekend vermogen aan toe. Een opleiding is niet wettelijk verplicht, maar wel sterk aan te raden voor kwaliteit, impact en duurzame inzetbaarheid. Het maakt je aanpak herhaalbaar, overdraagbaar en beter in te passen in teams en beleid.
Tips uit de praktijk
Als begeleider van studenten in leerwerkomgevingen zie ik dat het helpt om vroegtijdig een passende werkplek te regelen, heldere leerdoelen af te spreken en structureel intervisie te volgen. Bereid je studiekeuzecheck voor met een eerlijk verhaal over je herstel en je draagkracht. Bouw aan een netwerk door open dagen te bezoeken en in gesprek te gaan met afgestudeerde ervaringsdeskundigen. Werk je al in de zorg, dan kan een specialisatie ervaringsdeskundigheid ook interessant zijn naast je vakgebied, bijvoorbeeld naast een traject richting verpleegkundige opleiding.
Een ervaringsdeskundige opleiding geeft je taal, methodiek en rugdekking om jouw ervaring veilig en effectief in te zetten voor het herstel van anderen. Of je nu via MBO, associate degree of specialisatie instroomt, de kern blijft hetzelfde: leren, reflecteren en doen in de praktijk. Verken open dagen, check toelating en richt een sterke leerwerkomgeving in. Zo maak je van persoonlijke ervaring een professionele kracht.
Moet ik een opleiding volgen om ervaringsdeskundige te worden?
Een opleiding is niet verplicht, maar wel verstandig. De ervaringsdeskundige opleiding leert je om persoonlijke ervaringen te vertalen naar methodische en ethisch verantwoorde ondersteuning. Je bouwt aan vaktaal, reflectie, intervisie en kwaliteitskaders, wat je inzetbaarheid en impact in zorg en welzijn vergroot.
Wat is het verschil tussen ervaringswerker en ervaringsdeskundige?
Een ervaringswerker gebruikt eigen ervaringen in de praktijk, vaak zonder formele scholing. Een ervaringsdeskundige volgt een opleiding of training en werkt met methodiek, ethiek en onderzoekend vermogen. De ervaringsdeskundige opleiding borgt kwaliteit, overdraagbaarheid en inbedding in teams en beleid.
Welke toelatingseisen gelden voor een associate degree?
Meestal kun je instromen met HAVO, VWO of MBO 4. Voldoe je niet aan de vooropleidingseisen, dan is er vaak een 21 plus assessment. Verder vraagt de ervaringsdeskundige opleiding meestal om een leerwerkomgeving waarin je wekelijks praktijkervaring opdoet onder begeleiding van ervaren professionals.
Hoe lang duurt de ervaringsdeskundige opleiding en hoe ziet de studie eruit?
Associate degree trajecten duren doorgaans twee jaar in deeltijd of duaal. Je volgt vier modules verdeeld over twee studiejaren, met een combinatie van theorie, vaardigheden en praktijkopdrachten. Veel opleidingen vragen een substantiële praktijkinzet per week in een goedgekeurde leerwerkomgeving.
Kan ik mij registreren bij Registerplein als ervaringsdeskundige?
Ja, er is een tijdelijke regeling verlengd tot en met 31 december 2025. Je kunt je registreren met erkende certificaten of via een route met aantoonbare werkervaring, passende scholing, opleidingsniveau en een recente VOG. Dit ondersteunt professionele ontwikkeling en wordt door werkgevers vaak gewaardeerd.
